Dat de wereld even opkeek van de schreeuw van een 17-jarige die opkomt voor haar generatie en durfde om de huidige generatie wakker te schudden werd met gemengde gevoelens onthaald.  Natuurlijk zaten er geen oplossingen in haar betoog, maar dat is de bedoeling ook niet.  Dat de wereld nog steeds in een modus zit als “business as usual” maakte dat haar schreeuw velen deed blozen.

Iedereen voelt dat er iets moet veranderen en dat onze ongebreidelde groei allang zijn grenzen heeft overschreden.  Die verandering komt trouwens niet uit New York waar de verzamelde politieke wereldelite aanwezig was, de meeste grote naties hielden hun mond of beperkte zich tot het maken van niets zeggende statements, zoals wij houden ons aan de afspraken die in Parijs zijn gemaakt.

De oplossing zal komen van grote en kleine bedrijven, van innovatie door koppige uitvinders die tegen beter weten in tegen de stroming in zwemmen.  Door lokale verenigingen met jong en oud die ook hun steentje willen bijdragen.  De wil om te veranderen moet groot zijn anders lukt deze unieke transitie nooit op tijd. 

Dichter bij huis in de Benelux verwelkomen wij inmiddels de nieuwe Vlaamse regering die in haar 300 bladzijden regeerakkoord ook een beperkt hoofdstuk over energie en klimaat heeft geschreven.  De nobele doelstelling om zon en wind (op land) tegen 2030 te verdubbelen is op zich een goede zaak, ook al is het vertrouwen in de markt toch wel heel groot.  Zeker als je ziet dat men de vergunningen om bijvoorbeeld windmolens te mogen bouwen aan de lokale gemeenten wilt geven.  Dit zal eerder vertragend dan versnellend werken, want in het dichtbevolkte Vlaanderen wordt altijd wel iemand benadeeld door deze stalen windgiganten tot in de hemel.

Kijkende naar de doelstellingen en de weg ernaar toe valt op dat alle landen elkaar zo’n beetje kopiëren, ook al kunnen de verschillen onderling qua bijvoorbeeld geografie of demografie zeer groot zijn.  Oplossingen op maat of lokale innovatie zijn ver te zoeken ook al zien we dat België mooie kennis heeft opgebouwd met het installeren van windmolens op zee.  De wil om te volharden met wind op land ontgaat mij een beetje, vandaag zijn windmolens op zee vele malen efficiënter, 3 tot 6 keer, dan op land in zowel vermogen als elektrische opbrengst.  Natuurlijk zijn ze wel duurder, maar dan nog is de efficiëntie veel beter en ontloopt men de vele gevechten met lokale gemeenschappen die zich vaak terecht te vraag stellen of onze al zwaar aangetaste Vlaamse landschap nog meer onder druk moet te komen staan.

Waarom niet meer de nadruk leggen op energie efficiëntie waar we nog enorm kunnen versnellen en meer zon op gebouwen?  In het regeerakkoord wordt melding gemaakt dat tegen eind dit jaar een meer gedetailleerd klimaat en energieplan op tafel moet komen en ook in samenwerking en akkoord met de andere gewesten.  Hopelijk grijpt men deze kans om voor Vlaanderen en België echte op maat gemaakte keuzes te maken en niet de eenheidsworst die we al jaren krijgen voorgeschoteld!

Ondertussen wordt met de vorming van de Vlaamse regering ook een aanzet gegeven om de bocht te beginnen maken voor het langer openhouden van oude kerncentrales.  Toeval is dit zeker niet en de huidige eigenaar Electrabel/Engie zal als buitenlands privébedrijf niets aan het toeval over laten.  Dat de Vlaming en bij uitbreiding alle Belgen de rekening zullen gaan betalen voor deze mogelijke verlenging is duidelijk. Centrales renoveren die dan al veertig jaar oud zullen zijn en de laatste jaren om de haverklap lichte of zware technische storingen, constructiefouten en erosie vertoond hebben en gedurende vele maanden buiten dienst lagen betekent domweg fors investeren.

Er worden diverse argumenten aangedragen waarvan de meesten niet echt stand houden eens je ze aan een onderzoek onderwerpt.  Eén argument in het bijzonder zou je op korte en middellange termijn als terecht kunnen aanzien en dat is dat de CO2 uitstoot met kernenergie beperkt is.

Alleen hebben we dit voordeel al vele decennia en dat heeft van België niet echt het beste jongetje van de klas gemaakt qua CO2 uitstoot.  Integendeel, de uitstoot en luchtvervuiling is veel te hoog waardoor gezondheid en druk op het klimaat per inwoner veel te hoog is. 

Verder wordt er een beeld opgehangen dat zonder de kerncentrales onze elektriciteitsprijs fors gaat stijgen.  Raar toch dat we de laatste vijftien jaar ook al hoge eenheidsprijzen hadden voor elektriciteit.  De versnelde afschrijving van de kerncentrales, met toestemming van de toenmalige regering, heeft de bevolking trouwens vele jaren met te hoge prijzen opgezadeld.  Verder weet het bedrijf zeer goed dat de prijs voor elektriciteit bepaald wordt door de duurste productiebron en verder door de prijzen over de ganse Noordwest Europese markt.

Het feit dat de kerncentrales ook gebouwd zijn vlak naast de grootste stad van Vlaanderen helpt ook niet echt om met vertrouwen een verlenging aan te zien.  Fukushima is nu eenmaal een feit en de rekening voor de schoonmaak loop al vlot over de 200 miljard Euro en niemand in Japan weet wanneer uiteindelijk alle afval is opgeruimd en hoeveel miljard Yen/Euro er nog gaat bijkomen.

De huidige eigenaar heeft tegen dergelijke rampen geen verzekering en de vraag is dus eerder hoe we in de toekomst wellicht nieuwe kerncentrales kunnen bouwen zonder het risico op het land af te wentelen.  Ja, nieuwe kerncentrales, want er zijn geen mirakeloplossingen aan de grote honger naar meer energie en we willen toch af van alle fossiele brandstoffen?  Natuurlijk zullen we wachten totdat de nieuwe concepten voor kernenergie zich bewezen hebben.  Deze zijn niet alleen veel milieuvriendelijker daar ze slechts een fractie van het afval produceren, maar kunnen wellicht ook in kleinere capaciteit gebouwd worden. 

Honderden miljoenen Euro’s gaan investeren in centrales van minstens veertig jaar oud is weggegooid geld en diverse regeringen moeten begrijpen dat business as usual gewoonweg ruim onvoldoende is.  Alleen al met de komst van de elektrische wagen zal de vraag naar elektriciteit met zo’n 20% gaan toenemen op termijn, doe daar de verduurzaming van onze warmte bij, lees van aardgas en stookolie naar bijvoorbeeld warmtepomp, en je komt nog eens aan een veelvoud van deze stijging.

Om de opwarming van de aarde richting de 1.5 graden te houden hebben we nog zo’n acht jaar de tijd, dan is onze reserve aan CO2 opgebruikt en is het D-Day.  De ambitie die we nu zien in het Vlaamse regeerakkoord houdt in dat we deze grens niet respecteren, de inspanning zal nog met een factor drie tot vijf omhoog moeten en ook afdwingbaar dienen te worden.  Als zelfs de grootste vervuilers in de Westerse wereld zoals België en Vlaanderen niet het voorbeeld geven hoe kun je dan verwachten om de rest van de wereld mee te krijgen?  De nieuwe minister van energie heeft de tijd om een trendbreuk te bewerkstelligen en iedereen moet haar hierbij helpen.